تمرکز حواس و افکار مزاحم

تمرکز حواس و افکار مزاحم

میخواهید یک جلسه مطالعه را شـروع کنید،اما دست و دلتـان به کار نمیرود و شرایـط برای آغاز درس خـواندن جور نمیشود.مطـالعه را شروع کردهاید،اما بعد از گذشت زمانی،متوجه میشوید که اصلا در باغ نیستید و افکارتان در عالم دیگری سیر میکند!

به هنگام درس خواندن،سوژههای عجیبی از فوتبال گرفته تا خاطرات گذشته و نقشههای آینده،از گوشه و کنار ذهن بیرون آمده و شما را با خود همراه میکنند.در این شرایط،چه باید بکنید؟چه موانعی برای تمرکز حواس وجود دارند؟چگونه باید با افکار مزاحم مواجه شوید؟ موانع تمرکز

عوامل متعددی میتوانند مانع تمرکز حواس باشند.اگـر شرایط مکان مطالعه مناسب نباشـد،اگر زمان مناسبی را برای مطالعه انتخاب نکرده باشید، واگرمـطالعه را با هدفمندی و هـوشیاری شروع نکنید، به طور حتم تمرکز لازم ایجاد نخـواهدشـد.اهداف و انگیزههای شما هم نقشبسزایی در تمرکز حواس دارند.داشتن انگیزهی قوی ومحکممیتواندبه شما کمک کند تا بر تمام مسائل حاشیهای غلبه کرده و با حوصله و دقت مطالعه کنید.اضطراب ناشی از حجم کار و ترس از قبول نشدن در امتحانات یا کنکور نیز،میتواند عاملی برای کاهش تمرکز باشد.عدم علاقـه واقعی به درس و یادگیری هم عاملی بسیار مـهم درایـن زمینه است.شاید مهـمتر از همهی این عوامل،نقـش و تاثیـر افکـار مزاحم و حاشیهای است. در هر حال نکتهی مهم این است که بتوانید موانع تمرکز حواس را تشخیص دهید.

کلید

برای یافتن راههای ایجاد و افزایش تمرکز حواس،ابتدا باید بتوانید مانع تمرکز را تشخیص دهید.

مرور اهداف و انگیزهها

بارها به اهمیت اهـداف و انگیزهها اشاره کردهایم.تاکید میکنیم که برای کسب نتیجه بهـتر در درس خواندن و کنکور،لازم است انگیزههای درونی قوی و شفاف داشته باشید و نکتهی مهم آن که،لازم است هراز چند گاهی این انگیـزهها را مرور و بازبینی کنید.شما ممکن است آن  قدر خود را درگیر افکار مربوط به درس وکلاس وتست وغیره سازیدکه انگیزههایتان مورد غفلت و فراموشی قرارگیرند.با خودتصمیم بگیرید هفتهای یک بار،عهد و پیمان خود را با خودتان تازه کنید و به خودتان قول بدهید که از هیچ کوششی برای موفقیت دریغ نخواهید کرد.

کلید

مرور مستمر اهداف و انگیزهها،شما را در افزایش تمرکز حواس یاری خواهد داد.

کنترل اضطراب

اگر چه اضطراب موضوعی نیست که در این مختصر بتـوان دربارهی آن بحث کرد،امـا حـداقل باید به ایت نکته اشاره کنیم که اضطراب به خودی خود بد نیست و از نظر روان شناسان،وجود میـزانی از اضطراب برای داشتن انگیزه لازم است.مشکل زمانی شروع میشود که شدت اضطراب افـزایش یابد.اضطراب زیاد،نه تنها کمکی به موفقیـت نمیکند،بلکه مانعی برای آن محسوب میشود. در فضا و شرایط اضـطرابزا، مکان تمرکز حواس نیز از بین میرود.بهترین راه مواجـهه با اضطراب،واقـعگرایی است.یعنی از خود انتظـاری متناسب با توانـاییتان داشته باشید.اگر توقع شما از خودتان منطقی نباشد،آن گاه ناچار خواهید بود برای کسب موفقیت عجله کنید.عجله و دستپاچگی،اضطراب شما را اقزایش داده و موجب میشود بیشتر عجله کنید و این چرخه،بارها و بارها تکرار خواهد شد.

به طور حتم،قبول دارید که تمرکزحواس با اضطراب رابطهی عکس دارند،پسیرای افزایش تمرکز حواس،باید بتوانید اضطراب خود را کنترل کرده و کاهش دهید.اگر نمیتوانید اضطراب خود را کنترل کنید به مشاور یا روانپزشک مراجعه نمایید.

کلید

اگر میخواهید تمرکز حواس داشته باشید،اضطراب خود را کنترل کنید.

تقویت روانی

همان گونه که عواملی میتوانند موجب تضعیف روانی دانشآموزان شوند،در مقابل میتوانید برای تقویت روانی خود نیز راهها و روشهایی را بیابید.روحیه تسلط و جسارت را در خود تقویت کنید.امیـدوار و با اراده باشید.سعی کنید تا حد امکان ضعفهای پایهای را در دروس جبران نمایید.رفع اشکالهای درسی را به طور جدی وپیگیر دنبال کنید.خودتان را برای مـوفقیتهای هر چند کوچـک،مـورد تشویق قرار دهید،بر تواناییهای خودتان تمرکز داشته باشید

این نوع سـارژهای روحیهای،برای همه ضرورت دارد.به جای این که پدر و مادر و یا دیگران،شما را با حـرفها و یا جوایـز و هـدایا و تهیهی امکانات تقویت کنند،خودتان برای تقویت روانی اقدام کنید،چراکه در این صورت انگیـزههای درونیتان هم افزایش یافته و این خود،منجر به افزایش تمرکز حواس خواهدشد.

کلید

برای تقویت روانی خودتان،همیشه راهها و روشهایی داشته باشید و منتظر تایید و تشویق دیگران نمانید.

شناسایی افکارمزاحم

دومـین موانع تمرکزحواس،افکارمـزاحم نقش مهمتری دارد.این افـکاربه دلیل تاثیرناخـودآگـاهی که دارند،مشـکلات بیشتری ایجادمیکنند.

دانشآموزان بسیاری این مشکل را دارندکه درحین مطالعـه،کنترل مسیرذهن را ازدست داده وباگذشت دقایقی ازمطالعه،متوجه میشوندکه ذهن آنهابه صورت ناخودآگاه درمسیرویامسیرهای دیگری واردشدهاست.

با افکارمزاحم چه میتوان کرد؟نه سرکوب کردن افکارمزاحم ونه تلاش برای فرار ازآنها،راههـای خوبی برای مواجهه نیستند.اگراین افـکار را ازبیرون کنیدازپنجره بازخواهنـدگشت.بهترین کاراین است که افکارمزاحم را شنـاسایی کنید.شناسایی افکـارمزاحم،شمارابرای تسلـط وغلبه برآنهایاری میدهد.چگونه این کارممکن است؟

برای شناسایی افکارمزاحم بایدذهـن خودرا درمسیراین افـکارقـراردهید.اگربه هنـگام یک فعالیت ذهنی اصلی مانند درس خـواندن،جرقهی سوژههای دیگری هم زده شد،سعی کنیدبه صورت خودآگاه،هرسـوژه را دنبال نماییـد.یعنی به صـورت عملی سعی کنیدبه جای راندن افکار مزاحم،آنهارابشـناسید.یک کاربسیارخوب آن است که این سوژهها -هرنوع،اعـم ازبدوخوب- رابنویسید.حتی اگربتوانیدهرسوژه را باجزئیاتش بنویسید،اسـتفاده بیشتروبهتری خواهـدداشت.فقـط کافی است یک هفته به طورجدی ومسـتمربه این توصیه عمـل کنید.بعـد ازیک هفتـه، لیستی مختصریامفصل ازافکارتان خواهیدداشت.این کارحتی اگروقتگیرهم لیستی مختصریامفصل ازافکارتان خواهیدداشت.این کارحتی اگر وقتگیرهم باشد،ارزش دارد،چراکه به شماکمک خواهدکردراه درس خواندن را راحتترومسلط تری کنید. افکارمزاحم وحاشیهای ذهن خود را شناسایی کنید.

غلبه برافکارمزاحم

برای غلبه برافکارمزاحم به تناسب موضوع افکار،راههای مختلفی وجود دارد.بعدازشناسایی افـکارمزاحم،بایدببینیدکه هرکدام ازآنهابرای شما چه اولـویتی دارند.بعضی ازاین افکار،خیلی ساده وپیش پا افـتاده هستندوبه راحتی میتوان با آنهاکنـارآمد.تعدادی،سوژههـای مهم ولی نه چندان محرمانهاند.بعضی ازافکارهم محرمانه وکاملاشخصی هستند.به طورکلی،برای غلبه برافکارمزاحم،این مسیرراتوصیه میکنیم:

الف:درموردبعضی ازموضوعات میتوانیدزمانهای مشخصی رابرای فکرکردن به آنها اختصاص دهید.قسمتهای کوچکی ازوقـت خودرابرای کلنجار رفتن با افکارمزاحم کنارگذاشته وهروقت هنگام درس خواندن سروکلهی سوژههای مزاحم درذهنتان پیداشد،فکرکردن به این سوژه رابه زمان درنظرگرفته شده حواله دهید.

ب:اگربازنتوانستیدبا افکارمزاحم کناربیاییدبرخوردآمرانه وتحکمآمیزباخودبکنید.یعنی به خود دستوربدهیدکه الان واین لحظه زمان مناسبی نیست وباید درزمان خودبه سوژههای موردنظربیاندیشید.این روش را بایدتمرین کنیدتادستورهای تحکمآمیزی که به خودتان میدهید اثـر داشته باشند.

ج:درموردبعضی ازسوژههایی که خیلی محرمانه نیستندمیتوانیدباپدرومـادریا افراد قابل اعتماددیگرصحبت کنید.این میتوانـدبه آرامش شما کمک کند.

د:بعضی ازسوژههاممکن است خیلی جدیترباشند،دراین جانیزاستفاده ازخدمات مشاورهای راتوصیه میکنیم.

کلید

سعی کنیدباروشهای ممکن تکلیف هریک ازسوژههایی که افکارمزاحم تلقی میشوندراروشن کنید.

اینجا- اکنون

یک راه ایجادتمرکزوغلبه برافکارمزاحم،آن است که این جاواکنـونی فکرکنید.بایدباتمرین خودراعـادت دهیدکه به هنگام مطالعه،همه چیزرا کناربگذارید.مثلاخودرا درگیرمسائل حاشیهای نکنیدواگرمسالهای هم بوده،باشـروع مطـالعه،ضمن تحکم به خود،مـوردرافیصله یافتـه بدانید .درگیرنکردن خودبامسایل حاشیهای درایام امتحانات وکنکور- به خصوص روزهای آخر- اهمیت بیشتری مییابد.

مصداق دیگرتفکراینجا- اکنون،دل کندن ازمحرکهای محیطی است.اگرقبل ازمطالعه باکسی صحبت میکردید،تلویزیون میدیدیدیابه کاری مشغول بودید،وقتی زمان مطالعه فرارسید،به خودتان وعـده ندهیدکه حالا اگرمطالعه به موقع هم شروع نکردید،اشـکالی نداردوبعـدا زمان از دست رفته راجبران خواهیدکرد.مهمترین نتیجهی تفکراینجا- اکنون،این است که فرصتهای موجودرابه امیداستفاده بهتراززمان باقیماندهی آینده ازدست ندهید.

این موضوع،درسی برای زندگی هم محسوب میشود.بایدیادبگـیریم هرکاری را در زمان خودوباحوصله وتمـرکزانـجام دهیم وموقع انجام یک فعالیت،خودرا باسوژههای دیگر،درگیرنسازیم.موقع درس خواندن،فقط درس بخوانیم،مـوقع غذاخوردن،فقط غذا بخـوریم وموقع عبادت،فقـط عبادت کنیم.

کلید

اینجاواکنونی،فکروعمل کنید.زمان درس خواندن،فقط درس بخوانیدوهمهی سوژههای دیگررا ازخود دور کنید.

شوق یادگیری

اگربه فعالیتهایی که برای درس خواندن یاکنکور انجام میدهید،به عنوان یک اجبارنگاه کنید،کمترازتلاش خودبهره خواهیدگرفت.روحیهی منفی،درتقویت محرکهای مزاحم وحاشیهای،نقش زیادی دارد.

یادگیری یک لذت است،لذتی که بیشترما،آن را فراموش کردهایم.اگرکسی لذت یادگیری راچشـیده باشدهم بهتریادمیگیردو هم شوقش برای یادگیری فزونی مییابد.درس خواندن- به خصوص برای کنکور- میتواندهم یک اجباروهم یک لذت باشد،امابه طورحتم،اگرجنبهی لذت بخش بودن آن بیشترباشد،کارهابهترپیش خواهدرفت واین خوددرایجادروحیهی مثبت وکاهش محرکهای مزاحم،بسیارتاثیرخواهدبود. بالاخره زمانی که برای درس خواندن ویک سال تحصـیلی صـرف میکنیدتمام خواهـدشد.این دست شماست که کدام جهـت رابرای درس خوانـدن انتخاب کنید.باداشتن شوق یادگیری،از زمان وفرصتها استفادهی بهتری خواهیدکرد.

کلید

شوق یادگیری رادرخودتحریک وتقویت کنیدتاعطشتان برای درس خواندن ویادگیری بیشترشود.

نتیجهگیری

1-    برای یافتن راههای ایجاد و افزایش تمرکز حواس،ابتدا باید بتوانید مانع تمرکز را تشخیص دهید.

2-    مرور مستمر اهداف و انگیزهها،شما را در افزایش تمرکز حواس یاری خواهد داد.

3-    اگر میخواهید تمرکز حواس داشته باشید،اضطراب خود را کنترل کنید.

4-    برای تقویت روانی خودتان،همیشه راهها و روشهایی داشته باشید و منتظر تایید و تشویق دیگران نمانید.

5-    سعی کنیدباروشهای ممکن تکلیف هریک ازسوژههایی که افکارمزاحم تلقی میشوندراروشن کنید.

6-    اینجاواکنونی،فکروعمل کنید.زمان درس خواندن،فقط درس بخوانیدوهمهی سوژههای دیگررا ازخود دور کنید.

7-    شوق یادگیری رادرخودتحریک وتقویت کنیدتاعطشتان برای درس خواندن ویادگیری بیشترشود.

مقام عرفانی «صبر»

حیات ومرگ فرهنگ اسلامی به امربه معروف ونهی از منکر

نقش بینش در مدیریت